ΠΕΤΡΑ ΣΤΑ ΝΕΦΡΑ

Η πέτρα στα νεφρά, είναι μία από τις πιο επώδυνες  ουρολογικές παθήσεις, που έχουν πλήξει τους ανθρώπους εδώ και αιώνες. Οι επιστήμονες έχουν βρει αποδείξεις για πέτρες στα νεφρά σε αιγυπτιακή μούμια ηλικίας 7.000-ετών. Δυστυχώς,  η πέτρα στα νεφρά είναι μια από τις πιο συνηθισμένες διαταραχές του ουροποιητικού συστήματος. Οι περισσότερες πέτρες στα νεφρά περνούν από το σώμα, χωρίς καμία παρέμβαση από τον γιατρό.

Μια πέτρα στα νεφρά είναι μια σκληρή μάζα που αναπτύχθηκε από κρυστάλλους που διαχωρίζονται από τα ούρα εντός του ουροποιητικού συστήματος. Κανονικά, τα ούρα περιέχουν χημικές ουσίες που εμποδίζουν ή αναστέλλουν την δημιουργία κρυστάλλων. Αυτοί οι αναστολείς όμως ,δεν φαίνεται να λειτουργούν καλά σε όλους, έτσι μερικοί άνθρωποι σχηματίζουν πέτρες.

Οι πέτρες στα νεφρά μπορεί να περιέχουν διάφορους συνδυασμούς χημικών ουσιών. Το πιο κοινό είδος της πέτρας είναι αυτό που περιέχει ασβέστιο σε συνδυασμό είτε με οξαλικά ή φωσφορικά. Αυτές οι χημικές ουσίες αποτελούν μέρος της κανονικής διατροφής ενός ατόμου και απαντώνται σε  σημαντικά μέρη του σώματος, όπως τα οστά και τους μυς.

Ένα  λιγότερο κοινό είδος πέτρας στα νεφρά ,είναι αυτή  που προκαλείται από τη μόλυνση του ουροποιητικού συστήματος. Αυτό το είδος της πέτρας που ονομάζεται πέτρα από  στρουβίτη ή φλεγμονώδης λίθος(από ουρολοίμωξη). Ένας άλλος τύπος  πέτρας στα νεφρά, είναι οι λίθοι ουρικού οξέος, που είναι λίγο λιγότερο συχνοί ενώ, οι πέτρες από κυστίνη είναι σπάνιες.

Νεφρολιθίαση είναι ο ιατρικός όρος χρησιμοποιείται για να περιγράψει τις πέτρες που σχηματίζονται στο ουροποιητικό σύστημα. Οι γιατροί χρησιμοποιούν επίσης τους όρους που περιγράφουν τη θέση της πέτρας στο ουροποιητικό σύστημα. Για παράδειγμα, μια πέτρα στον ουρητήρα ή ουρητηρολιθίαση  είναι μια πέτρα στα νεφρά που κατέβηκε στον ουρητήρα. Οι χολόλιθοι και οι πέτρες στα νεφρά δεν έχουν σχέση. Είναι σε διαφορετικές περιοχές του σώματος. Κάποιοι με χολολιθίαση(πέτρες στη χολή) δεν θα αναπτύξουν αναγκαστικά και  πέτρες στα νεφρά. Πέτρες εμφανίζονται συχνότερα στους άνδρες. Η επικράτηση των λίθων των νεφρών αυξάνει δραματικά καθώς οι άνδρες εισέρχονται την δεκαετία των '40 τους και συνεχίζει να αυξάνεται έως τα 70 έτη τους. Για τις γυναίκες, η επικράτηση των λίθων των νεφρών κορυφώνεται στα 50 τους. Οι πέτρες νεφρών συχνά δεν προκαλούν κανένα σύμπτωμα. Συνήθως, το πρώτο σύμπτωμα μιας πέτρας στα νεφρά είναι οξύς πόνος, που έχει περιγραφεί ως χειρότερος και από τους πόνους της γέννας και  ο οποίος αρχίζει ξαφνικά όταν μια πέτρα κινείται στο ουροποιητικό και εμποδίζει τη ροή των ούρων. Συνήθως, ένα άτομο αισθάνεται έναν απότομο πόνο, σαν κράμπα στην πλάτη και στα πλευρά, στην περιοχή του νεφρού ή στην κάτω κοιλιακή χώρα. Μερικές φορές συνυπάρχουν η ναυτία και ο εμετός. Αργότερα, ο πόνος μπορεί να εξαπλωθεί στη βουβωνική χώρα.

Μερικές φορές η λεγόμενη «σιωπηλή» πέτρα στα νεφρά που δεν προκαλεί συμπτώματα, ανακαλύπτεται μετά από τυχαίο έλεγχο  στις ακτινογραφίες που λαμβάνονται κατά τη διάρκεια μιας γενικής εξέτασης. Αν οι πέτρα είναι μικρή, τότε συνήθως περνά από το σώμα απαρατήρητη. Συχνά, οι πέτρες στα νεφρά ανακαλύπτονται μετά από  μία ακτινογραφία ή ένα υπέρηχο που γίνονται σε κάποιον που επισκέπτεται τα επείγοντα περιστατικά  για αίμα στα ούρα ή αιφνίδιο πόνο. Αυτές οι διαγνωστικές εξετάσεις θα  δώσουν στον γιατρό πολύτιμες πληροφορίες για το μέγεθος και τη θέση της πέτρας. Εξετάσεις αίματος και ούρων πιθανόν να βοηθήσουν  στον εντοπισμό τυχόν μη φυσιολογικών ουσιών  που θα μπορούσαν  να διευκολύνουν την δημιουργία πέτρας στα νεφρά.

Μια απλή και πιο σημαντική αλλαγή στον τρόπο ζωής για την πρόληψη του σχηματισμού πέτρας στα νεφρά είναι να πίνετε περισσότερα υγρά  (το νερό είναι το καλύτερο). Κάποιος ο οποίος τείνει να παρουσιάζει πέτρες θα πρέπει να προσπαθήσει να πίνει αρκετά υγρά όλη την ημέρα  ώστε να παράγονται  τουλάχιστον 2-3 λίτρα ούρων σε κάθε 24-ωρο.

Στο παρελθόν, οι άνθρωποι που παρουσίαζαν  πέτρες ασβεστίου τους συνέστηναν να αποφεύγουν τα γαλακτοκομικά προϊόντα και άλλα τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα σε ασβέστιο. Πρόσφατες μελέτες έχουν δείξει ότι τα τρόφιμα πλούσια σε ασβέστιο, όπως τα  γαλακτοκομικά προϊόντα, μπορεί να βοηθήσουν στην πρόληψη σχηματισμού λίθων ασβεστίου. Λαμβάνοντας όμως, ασβέστιο σε μορφή χαπιού, μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο ανάπτυξης πετρών.

Οι ασθενείς πρέπει να αποφεύγουν τα τρόφιμα με προσθήκη βιταμίνης D και ορισμένων τύπων αντιόξινων που έχουν βάση το ασβέστιο. Κάποιος που έχει πολύ όξινα ούρα μπορεί να χρειαστεί να τρώει λιγότερο κρέας, ψάρι και πουλερικά. Αυτές οι τροφές αυξάνουν την ποσότητα του οξέος στα ούρα.

Χειρουργική επέμβαση μπορεί να χρειαστεί να αφαιρέσετε μια πέτρα στα νεφρά, στις περιπτώσεις  :

·         Αν δεν αποβληθεί από μόνη της μετά από ένα εύλογο χρονικό διάστημα και προκαλεί συνεχείς κολικούς,

·         αν είναι πολύ μεγάλη για να περάσει από μόνη της

·         αν εντοπίζεται σε δύσκολη θέση

·         αν εμποδίζει τη ροή των ούρων

·         αν προκαλεί συνεχείς λοιμώξεις του ουροποιητικού συστήματος

·         αν προκαλεί βλάβες στον νεφρικό ιστό ή συνεχή αιμορραγία

·         αν έχει αυξηθεί ο όγκος της , στις ακτινογραφίες ελέγχου

Μέχρι πριν από 20 χρόνια, η ανοικτή χειρουργική επέμβαση ήταν αναγκαία για να αφαιρεθεί μία πέτρα. Η χειρουργική επέμβαση απαιτεί ένα χρόνο ανάρρωσης από 4 έως 6 εβδομάδες. Σήμερα, η θεραπεία αυτή χρησιμοποιείται μόνο σε πολύ σπάνιες περιπτώσεις επιπλοκών.

Η Εξωσωματική λιθοτριψία με κρουστικά κύματα (ESWL) είναι η πιο συχνά χρησιμοποιούμενη διαδικασία για την αντιμετώπιση των λίθων των νεφρών. Στις περισσότερες περιπτώσεις, η εξωσωματική λιθοτριψία μπορεί να γίνει σε βάση εξωτερικών ιατρείων. Ο χρόνος αποκατάστασης είναι σχετικά μικρός, και οι περισσότεροι άνθρωποι μπορούν να επιστρέψουν στις φυσιολογικές δραστηριότητες μέσα σε λίγες ημέρες.

Επιπλοκές μπορεί να εμφανιστούν με ESWL. Μερικοί ασθενείς έχουν αίμα στα ούρα τους για μερικές ημέρες μετά τη θεραπεία. Μπορεί να παρατηρηθούν μώλωπες και μικρές ενοχλήσεις στην πλάτη ή στην κοιλιά από τα κρουστικά κύματα. Για να μειωθεί ο κίνδυνος επιπλοκών, οι γιατροί λένε συνήθως οι ασθενείς να αποφεύγουν τη λήψη ασπιρίνης και άλλων φαρμάκων που επηρεάζουν την πήξη του αίματος για αρκετές εβδομάδες πριν από τη θεραπεία. Μερικές φορές, χρειάζεται μια διαδικασία που ονομάζεται διαδερμική νεφρολιθοτριψία για να αφαιρεθεί μια πέτρα στα νεφρά. Αυτή η θεραπεία χρησιμοποιείται συχνά, όταν η πέτρα είναι αρκετά μεγάλη ή σε μια θέση που δεν επιτρέπει την αποτελεσματική χρήση της εξωσωματικής λιθοτριψίας. Στη διαδικασία αυτή, ο χειρουργός ουρολόγος κάνει μια μικρή τομή 1 εκ. στο πίσω μέρος της πλάτης και δημιουργεί ένα τούνελ μέσα στο νεφρό. Χρησιμοποιώντας ένα εργαλείο που ονομάζεται νεφροσκόπιο, οι χειρουργός εντοπίζει και αφαιρεί ή θρυμματίζει την πέτρα σε μικρά κομμάτια με τη βοήθεια laser. Συχνά, οι ασθενείς παραμένουν στο νοσοκομείο για μερικές ημέρες και μπορεί να έχουν ένα μικρό σωλήνα που ονομάζεται σωλήνας νεφροστομίας στο νεφρό κατά τη διάρκεια της διαδικασίας επούλωσης.

Ένα πλεονέκτημα της διαδερμικής νεφρολιθοτριψίας είναι ότι ο χειρουργός μπορεί να αφαιρέσει κάποια από τα κομμάτια πέτρας άμεσα, αντί να βασίζεται αποκλειστικά στο φυσικό πέρασμα τους από το νεφρό.

Αν και μερικές πέτρες στους ουρητήρες μπορεί να αντιμετωπιστούν με εξωσωματική λιθοτριψία (ESWL), ουρητηροσκόπηση μπορεί να απαιτηθεί  για να αφαιρεθεί μία πέτρα μέσα από τον ουρητήρα . Δεν γίνεται τομή σε αυτή τη διαδικασία. Αντ 'αυτού, ο χειρουργός περνά ένα μικρό όργανο οπτικών ινών(που έχει μία μικρή βιντεοκάμερα) που λέγεται ουρητηροσκόπιο μέσω της ουρήθρας και της ουροδόχου κύστης στον ουρητήρα. Ο χειρουργός τοποθετεί στη συνέχεια την πέτρα και να την απομακρύνει με μία λαβίδα ήτην θρυμματίζει με τη βοήθεια laser. Ένας μικρός σωλήνας(pig tail) ή stent μπορεί να αφεθεί στον ουρητήρα για λίγες μέρες για να βοηθήσει τη ροή των ούρων.

 Νίκος Μερτζιώτης-Ουρολόγος 

 Διαβάστε περισσότερα...